Gotyckie Opowieści#2: Wiktoriańskie korzenie czyli dlaczego moda gotycka nawiązuje do XIX-stowiecznej mody ?

Związek między modą gotycką a XIX-wieczną estetyką, szczególnie tą z epoki wiktoriańskiej (1837–1901), jest fundamentalny i wielowymiarowy. To nie jest tylko chwilowa inspiracja; to dziedzictwo. Gotyk czerpie z wiktoriańskiego ducha, ponieważ łączy on mroczną elegancję z głęboką melancholią i dramatyzmem, co jest esencją subkultury gotyckiej.

Wiktoriańska moda, ze swoimi surowymi gorsetami, licznymi warstwami, koronkami i aksamitami, była sama w sobie formą teatru i manifestu. Gotyk podniósł tę dramatyczność do potęgi, usuwając pastele i zastępując je wszechobecną czernią, która w XIX wieku była zarezerwowana głównie dla żałoby i wieczornych wyjść. To właśnie wiktoriański kult żałoby, który trwał latami i wymagał noszenia czarnych, zdobnych ubrań, dostarczył modzie gotyckiej jej kluczowej palety barw i materiałów.

Kluczowe elementy wiktoriańskiej mody zostały zaadaptowane do gotyckiej estetyki:

• Gorset: W epoce wiktoriańskiej symbolizował konwenanse i kobiece zniewolenie. W gotyku jest noszony jako element uwodzicielski i wzmacniający sylwetkę, często jako dodatek do bluzki gotyckiej lub sukienki gotyckiej, odzyskując swoją moc.

• Koronka i welur: Materiały luksusowe i dramatyczne. Koronkowe, gotyckie bluzki i welurowe sukienki gotyckie lub spódnice to bezpośrednie nawiązanie do wiktoriańskiej elegancji.

• Fasony: Sukienka gotycka midi z falbanami, wysoki kołnierz, bufiaste rękawy – wszystko to czerpie z XIX wieku, ale jest reinterpretowane w mrocznym duchu.

Poza estetyką, ważna jest filozofia. Epoka wiktoriańska to czas mrocznej literatury gotyckiej (Dracula, Frankenstein), fascynacji śmiercią, spiritualizmem i okultyzmem. Ten mroczny romantyzm idealnie korespondował z buntem i melancholią, które towarzyszyły narodzinom subkultury gotyckiej w latach 70. i 80. XX wieku. Gotyk odziedziczył ten kult tajemnicy, dzięki czemu ubiór stał się nośnikiem głębszych, metafizycznych treści.

Wiktoriańska Fascynacja Śmiercią jako Impuls dla Mody Gotyckiej

Jednym z najsilniejszych, a zarazem najbardziej makabrycznych, wpływów epoki wiktoriańskiej na modę gotycką jest jej obsesja na punkcie śmierci i żałoby. Długie, sztywne zasady dotyczące ubioru żałobnego, szczególnie po śmierci księcia Alberta, sprawiły, że czerń zdominowała garderoby, stając się kolorem elegancji i dramaturgii. W subkulturze gotyckiej czerń została zaadaptowana jako główna barwa, ale jej znaczenie poszerzono: jest symbolem buntu, tajemnicy, melancholii i odrzucenia jaskrawego konsumpcjonizmu.

• Czerń jako symbol żałoby i elegancji: Wiktoriańska żałoba wymagała noszenia czerni przez lata. Gotyk przejął ten kod: gotyckie sukienki i płaszcze są celowo długie i czarne, odzwierciedlając ten kulturowy kod. Jest to wizualny protest przeciwko powierzchowności, symbolizujący ciągłą refleksję nad mrocznymi aspektami życia.

• Materiał żałobny: Aksamit, welur, krepina i koronka były kluczowymi materiałami w żałobie wiktoriańskiej. Zostały one przyjęte przez modę gotycką jako esencja luksusu i mroku. Gotycka sukienka lub spódnica wykonana z aksamitu z koronkowymi wstawkami to bezpośredni ukłon w stronę XIX-wiecznych wdów.

Gorset i Koronka: Od Konwenansu do Wyzwolenia

Gorset i koronka są kwintesencją XIX-wiecznej kobiecości i stanowią nieodzowny element mody gotyckiej.

• Gorset jako podstawa sylwetki: W epoce wiktoriańskiej gorset był narzędziem kontroli społecznej, kształtującym kobiecą sylwetkę do pożądanego ideału klepsydry. Gotyk zrekontekstualizował ten element. Gorset w gotyku jest noszony na wierzchu bluzki gotyckiej lub topu gotyckiego, stając się elementem wzmacniającym i fetyszyzującym. Jest to element drapieżny, który wyraża siłę i pewność siebie, odwracając jego pierwotne, opresyjne znaczenie.

• Koronka jako oznaka statusu i wyrafinowania: Wiktoriańska koronka była droga i symbolizowała status. W gotyku koronka dodaje lookowi tekstury, zmysłowości i romantyzmu. Jest używana w sukienkach gotyckich, mankietach bluzek gotyckich oraz jako wstawki w gotyckiej spódniczce mini, łagodząc surowość czerni i dodając eterycznej elegancji.

Wiktoriańska Literatura Gotycka i jej Wpływ Ideologiczny

Gotyk to przede wszystkim subkultura filozoficzna, a jej literackie korzenie tkwią w XIX-wiecznej literaturze grozy i romantyzmie.

• Bram Stoker i Mary Shelley: Powieści takie jak "Dracula", "Frankenstein" czy "Dziwny przypadek doktora Jekylla i pana Hyde’a" eksplorowały tematykę mroku, tajemnicy, dualizmu natury ludzkiej i buntu przeciwko nauce/religii. To one dostarczyły gotykowi jego archetypów: wampira (symbol mrocznej elegancji) i potwora (symbol odrzucenia przez społeczeństwo). Ta fascynacja przełożyła się na ubiór.

• Wiktoriański Romantyzm: Melancholia, uwielbienie natury i zainteresowanie ruinami to cechy XIX-wiecznego romantyzmu. Gotyk przyjął tę estetykę smutku i piękna w przemijaniu.

Gotyckie Sukienki i Bluzki: Nowoczesna Interpretacja Klasyki

Współczesna moda gotycka to umiejętne łączenie wiktoriańskich fasonów z nowoczesnymi elementami, które umożliwiają noszenie ich na co dzień.

• Sukienka gotycka midi: Fason do połowy łydki jest idealnym kompromisem między dramatyzmem wiktoriańskiej sukienki maxi a funkcjonalnością casualowej mody gotyckiej. Sukienka gotycka midi często posiada cechy wiktoriańskie: bufiaste rękawy, falbany, siateczkowe lub koronkowe wstawki.

• Top gotycki i bluzka gotycka: Zamiast pełnych gorsetów i sztywnych halk, gotyk oferuje lżejsze, ale stylizowane opcje. Top gotycki może mieć gorsetowe wiązania (typu lacings) bez konieczności noszenia pełnego gorsetu. Bluzka gotycka z wysokim kołnierzem, koronkowymi mankietami lub wiktoriańskimi żabotami jest idealna do noszenia ze spódnicą gotycką lub spodniami w nowoczesnym kroju.

• Gotycka bluza: Choć gotycka bluza jest elementem typowym dla XX/XXI wieku, często posiada wiktoriańskie akcenty, takie jak welurowe wstawki, koronki na kapturze, czy gotycki krój rękawów, który imituje bufki. To idealny przykład, jak gotyk łączy historyczną estetykę z wygodą.

Nawiązania do XIX wieku w modzie gotyckiej nie są przypadkowe. Jest to celowy zabieg, który ma na celu podkreślenie mrocznej elegancji i głębi. Gotyk odziedziczył całe spektrum kulturowych i wizualnych kodów: